Parents Türkiye dergisi ile 2018 Ağustos sayısı için yaptığımız röportajı paylaşıyorum...
Editör Selin Demirel
Rol model olarak annelerini seçen kız çocuklarının, hemen hemen ilk “kopya”larından biri makyajdır. Röportajımıza önce önlemler ile başlayacak olursak. Çocuğumuzun bu isteğini, ters etki oluşturmadan bertaraf etmenin yolları nelerdir?
Yaşamın ilk yıllarında taklit etme ile temeller atılır. 2-3 yaş civarında çocuk, hemcins ebeveyninin özel eşyalarına merak sarar ve cinsel yönelimine dair bilgi toplamaya başlar. Bu dönemde oyun içinde kullanılabilecek çeşitli oyuncak makyaj malzemeleri ve aksesuarlar çocuğun gelişimini destekler. Merakı doyurulursa ilgisi bir süre sonra kaybolur. Çocuk ile aile arasında sağlıklı iletişim kanalları kurulabilmişse, çocukluk döneminde gelen makyaj istekleri doğum günleri, büyük aile yemekleri, kutlama günleri gibi özel günler ile sınırlandırılabilir. Bununla birlikte topuklu ayakkabıdan uzak tutulmalıdır. Sağlıklı, yapıcı iletişim ve çocuğun aileye duyduğu güven ile çocuk, ailenin yönlendirmesini kabul eder. Arkadaş çevresinin yaşam liderliğini aldığı ve çocuğun bu çevre içinde kendisini ortaya koymaya başladığı, kişiliğin oluştuğu erinlik döneminde kimi çocuklarda yeniden baş gösterir. Yüzün belli bölgelerine doğal makyaj malzemeleri kullanılacak şekilde izin verilebilir. Erinlik dönemine kadar çocuğun yeteneklerini, becerilerini kendi ilgilerine uygun şekilde desteklemek, çocukla güvenilir ve saygın bir iletişim dili oluşturmak, alınacak en iyi önlemdir.
2. Kız çocuklarının makyaj yapması uzmanlar tarafından olumsuz karşılanan bir durum.
Peki bu olumsuzluğa sebep olan nedenler nelerdir, makyajın kız çocuklarına psikolojik
zararı nedir?
Makyajın psikolojik bir zararı yoktur fakat çocuk, psikolojik bir durumu sonucu makyaj yapmaya ihtiyaç duyar. Genellikle arkadaş çevresinin yönlendirmelerinin belirleyici olduğu dönemde, gruba dahil olma girişimleri çeşit çeşittir. Öz değerinin yeterince farkında olmaması, düşüncelerini ifade etmekte güçlük yaşaması, duygularını yeterince tanımamış olması ve/veya duygularını uygun yollar ile ifade etmekte yeterince becerikli olmaması, ebeveyn ile kurduğu rehberlik ilişkisinin mantığa değil kurallara dayalı olması, kendi ilgi ve yeteneklerini keşfedememiş/keşfetmemiş olması gibi durumlar, çocuk bireyin dış görünüşe verdiği önemi arttırabilir, gruba dahil olma yolunu yüzeysel ve somut olarak kurmaya çalışmasına neden olabilir. Markaya önem vermeye başlayabilir, makyaj denemelerinde bulunabilir. Sahne sanatlarına ilgisi olduğu için makyaj denemesi yapmak isteyen çocuklar ise fark edilmeli ve tabii ki desteklenmelidir.
3. Kız çocuklarında (Ergenlik dönemi) kendini yaşından büyük gösterme telaşı da sıkça
rastlanan sorunlardandır. Peki çocuklarda “büyük gösterme” merakı nereden geliyor?
Kendini yaşından büyük gösterme ihtiyacı, yetkinlik ile ilgilidir. Ergen bireyin kendi yetkinlik alanlarını biliyor olması, ihtiyacını makyaj gibi sıradan biçimler üzerinden göstermeye çalışmasının önüne geçer. Aile içinde ergen bireyin muhakeme, yordama, karar alma, çözüm üretme, alternatif fikir üretme ve duygusunu, düşüncesini ifade etme imkanları elde etmesi, kabul görmesi, fikrinin saygı ile karşılanması ve aile ile birlikte tartışarak, fikir yürüterek bakış açısını geliştirmesi, zenginleştirmesi, yaş özelliklerini bilmesi ve kendini kabul etmesi yetkinliğini fark etmesini ve kendini geliştirmesini sağlar. Arkadaşlarını rahatlıkla eleştirebilir, onların olumlu gördüğü davranışlarını kendi de dener, olumsuz, kendine uygun olmadığını gördüğü davranışlarını ise kısa süre deneyebilir veya bu davranışlarda bulunmamaya özen gösterir. Farklılıkların bir aradalığından zenginleşir ve dahil olduğu gruba kendi rengini vererek olumlu duygular geliştirir.
4. Israrlara rağmen vazgeçmeyen inatçı çocuklar için, anne babalara tavsiyeleriniz
nelerdir; aileler kozmetik kullanımı konusunda çocuklarına nasıl yaklaşmalıdırlar?
Çocuk ile bu konuda tartışmamak önemlidir. Tartışarak, kavga ederek, baskıcı kurallar koyarak ancak çocuğun gizlemesine, ebeveynine karşı gelmesine neden olurlar. Makyaj yapan arkadaşlarını eleştirerek, tukaka yaparak çocukla iletişim kuramazlar. Çocuğun özdeşim kurduğu bireyleri gözlemeli, taklit ettiği arkadaşlarını tanımalı, bu örnek bireylerin makyaj yapıyor olmaları gibi yüzeysel özellikleri yanısıra kişilik özelliklerine dikkati çekmeli, derinlemesine düşünmeleri için sohbet ortamları oluşturmalı, teknoloji kullanımına rehber olmaları, yaş özellikleri ve toplumsal kuralları birlikte tartışarak çocuk ile birlikte bu isteğini gerçekleştirebileceği ortamları ve isteğini ne oranda gerçekleştirmesinin uygun olacağı konusunda beyin fırtınası yaparak birlikte kurallar belirlemeli, kurallara herkesin uyması sağlanmalıdır. Kurallar; ebeveynin çocuğa dayattığı yasalar değil, ebeveynin çocuğun toplumda kendini ortaya koymasını engellemeden uyumla yaşamadı için vardır. Kurallar birlikte belirlenir, tek sorumluluk çocukta değildir,ailenin de kuralı uygulama konusunda rehberlik etme sorumluluğu vardır.
5. İdeal makyaja başlama yaşı nedir?
Bununla ilgili belirli bir yaş söylemek zor. Bu konuda ailenin yaşadığı çevre, kendi doğruları belirleyicidir. Ergenlik dönemi uygun olabilir. Makyaj, bireyin varoluşunun göstergesi veya varoluşunu maskeleyen bir unsur halini almamalıdır.
6. Youtube ile birlikte birçok şey değişti. Ortaya çıkan çocuk youtuber’lar büyükleri örnek
alarak makyaj videoları çekmeye başladılar. Bu durumla ilgili ne düşünüyorsunuz?
Teknoloji kullanımı ile ilgili söylenecek çok öneri var... çocuğun takip ettiği YouTube fenomenlerini tanımaya çalışmak, çocuğun ilgisini çeken özelliklerini tanımlamasını istemek, bu özellikleri küçümsemeden çocuğu anlamaya çalışmak önemlidir. Bazen makyaj videosunu çeken kişinin konuşma tarzı, bazen makyaj fırçasını özgürce kullanabiliyor olması, bazen adeta hızlıca başka birine dönüşüyor gibi görünmesi çocuğun ilgisini çeker fakat üstüne derinlemesine düşünmediği, çıkarım yapmadığı veya kendi başına yapamadığı için; makyaj/ makyaj yapma videosu bir araç olarak görülür ve çocuk aklınca hemen bu araç biçimsel olarak taklit edilir, kullanılır. Çocuğun bakışı ve değerlendirme kriterleri aile tarafından keşfedilebilir ise; aile çocuğun bu ihtiyacını başka hangi yollar ile giderebileceği konusunda rehberlik edebilir ve çocuğu zenginleştirebilir.
Yine medya okur yazarlığı konusunda çocuğu geliştirmek, teknoloji kullanımı konusunda bilgilendirmek, çocuğun tercihlerini, çoğu zaman ise öneriler arasında maruz kaldıklarını takip etmek, haberdar olmak, uygunsuz içeriklere en az düzeyde maruz kalmalarını sağlamak ailenin sorumlulukları arasındadır.
7. Bazen de durum tam tersi olabiliyor. Çocuklarını süslemekten hoşlanan ve daha
küçük yaşlarda çocuklarına ruj, oje ve allık gibi kozmetik ürünleri uygulayan anneler var.
İlerde bu durum çocuğa nasıl yansıyabilir?
Çocuğu küçük yaştan itibaren hediye paketi gibi süslemek, güzel/yakışıklı görünmesi için rahatsız elbiseler içine sokmak, anne-çocuk/ baba-çocuk eş giydirmek, küçük bedenli yetişkin görünümü kazandırmak, radikal saç kesimleri uygulatmak uygun değildir. Birey, çevresindeki diğer insanlar ve onlardan gelen geri bildirimler yolu ile referanslar alır ve var olur, kendini geliştirir. Kıyafeti, makyajı, aksesuarı, saçı ile ilgi gören çocuk, ilk iletişimin de bu durum üzerinden kurulması ile; görünüşü ile dikkat çektiği, var olduğu yönünde bir öğrenme gerçekleştirir ve bu öğrenme üzerine kurgulamaya başlar. Oysa ki daha önemli olan, bireyin kendisini ifadesi, içinde bulunduğu ortama uyumudur. ‘Ay sen ne güzel olmuşsun, kıyafetin de pek yakışmış’ geri bildirimi alan çocuk ile ‘seninle sohbet etmek çok güzel’ geri bildirimini alan çocuğun gelişimi tabii ki başka yönlere evrilir.
