Dijital Oyunlar

Nisan 2017'de The Brand Age dergisine verdiğim röportaj...

1- Çocukların dijital dünyada geçirdikleri vakitle ilgili olarak neler söylemek istersiniz? Fiziksel ve ruhsal açıdan dijital dünyanın çocuğa yansıması nasıl oluyor?

Çocukların açık ve kapalı oyun alanlarının sınırlarının daralması ve ailelerin zamanla yarışmaları karşısında sanal dünyanın sınırsız ve zamanı unutturan alanı, hem çocuk hem de aile için tercih edilir bir duruma geldi.

Biz yemeği hazırlayana kadar çocuk tabletteki şu eğitici oyunu oynasın, işimi yaparken tablet ile/cep telefonu ile oyalansın ile başlayan macera okul çıkışı saklambaç oynayamayan çocukların bilgisayar oyunlarında kendilerine saklanabilecek yerler inşa edip saklambaç oynamaya başlaması ve seçtiği karakter üzerinden hiç değilse sanal dünyada nispeten kolaylıkla kendini gerçekleştirmelerine kadar vardı. Çocuğun tüm gelişim alanlarında yaşının ve özgül durumunun gerektirdiği düzeyi karşılayabilmesi için ise; gerçek dünyada yaşadığı zaman çok daha önemli.

Uzun süre mavi ekran karşısında radyoaktif ve elektromanyetik dalgalara maruz kalan çocuklarda sinir sisteminin gelişiminde oluşan problemler ile birlikte, eklem problemleri, göz kusurları, yeme bozuklukları, obezite, uyku problemleri gibi fiziksel; korku, kaygı, sosyalleşememe, güven geliştirememe, düşük farkındalık düzeyi, agresyon, uyum güçlükleri gibi ruhsal olumsuz etkiler gözlenebilmekte. Ayrıca çocukların öğrenme ve dikkat gelişimleri olumsuz etkilenmekte.

2- Çocukların dijitalde oynadıkları oyunlar ne gibi beceriler kazanmalarını sağlıyor? Hangi durumlarda oyunlar fayda sağlıyor, hangi durumlardaysa sağlıksız etkiler söz konusu oluyor?

Dijital oyunlar; çocukla doğru şekilde tanıştırıldıklarında, çözüm üretme, stratejik düşünme, koşulları değerlendirme, görsel algı, görev tamamlama, hedef koyma, hedefin gerektirdiklerini planlama ve sanal sosyalleşme becerilerini geliştiriyor. Fakat bu beceriler genellikle oyun içinde veya sadece sanal dünyada kullanılmak üzere geliştiriliyor ve gerçek dünyada işlevsel hale gelmiyor.

Oyunların haz veren, daha az fiziksel çaba gerektiren, limitlerin kolaylıkla aşılabildiği, insan olmanın getirdiği sınırlılıklardan uzak, ailenin/antrenörün/eğitmenin yönergelerinden uzak, yabancı dilde yönergeler taşıyan yapıda olması, çocuğun çoğunlukla deneme yanılma yoluyla plansız hareket etmesine, haz ve sonuç odaklı olmasına, yapay bir körlük ve sağırlık geliştirmesine neden oluyor. Bununla birlikte korku, şiddet içerikli oyunlar çocukların duygusal gelişimlerinde yaralanmalara neden oluyor. Çocukların oyundaki karakter üzerinden kendini gerçekleştirme süreci daha hızlı ve kolay olduğu için bağımlılıklara neden olabiliyor.

3- Oyunların tasarım sürecinde markaların hangi etmenlere dikkat etmeleri gerekiyor?

Öncelikle yaş sınırlarının uzmanlar ile belirlenmesi, belirlenen yaş aralığındaki çocuğun dünyasına uygun oyun öykülerinin, görsel ve işitsel materyallerin kullanılması, oyunun kurallarının çocuğun anadilinde olması çok önemli.

Bunlarla birlikte oyunların süreli olması ve süre aşımına izin vermemesi, oyunun reklamının, tanıtımının aynı yaş grubu oyunlarda sunulması, oyun içinde ipuçlarının verilmesi, oyunda kullanıcıya ara ara sunulacak beceri analizinin bulunması, velilerin kolaylıkla ulaşabileceği oyunu tüm yönleri ile anlatan bilgilendirmelerin bulunması uygun olabilir.

Başka bir açıdan oyun firmalarının uzmanlar ile birlikte alacakları kararlar doğrultusunda ilkeler oluşturulması ve devletler tarafından oluşturulacak kanunlar ve çocuğu korumaya yönelik düzenlemeler ve aileye, firmaya getirilebilecek yaptırımların düzenlenmesi ve denetlenmesi büyük bir ihtiyaç.

4- Bu konuyla ilgili olarak ebeveynlere neler söylemek istersiniz? Onlara ne gibi görevler düşüyor?

Erken çocukluk çağında teknoloji ile yoğun şekilde ilgilenen çocuklarda uyaran eksikliği, düşük farkındalık, konuşmanın gecikmesi gibi sorunlar başı çekerken, okul öncesi çağdan başlayarak öğrenme ve dikkat sorunları, korku, kaygı, agresyon gibi duygusal sorunlar ortaya çıkabiliyor. Aileler, uzun dönemde görülen bu olumsuz etkilerin, çocukların yaşamında bir tehdit oluşturduğunu çoğunlukla tahmin edemiyor.

Ailelerin; teknolojiyi amacına uygun kullanma konusunda çocuklarına model olma, çocuklarının gelişim özelliklerinden ve özgül durumlarından haberdar olma ve bu doğrultuda gerçek dünyada yaşam alanları oluşturma, dijital oyunları seçerken çocuklarına rehber olma, çocuklarına medya okur yazarlığını, oyunu değerlendirmeyi öğretme, zaman yönetimi becerilerini geliştirme, otokontrol becerisini geliştirme gibi çok önemli sorumlulukları bulunuyor. Bu sorumlulukları yerine getirirken ödül ve ceza gibi yöntemler yerine ortak akıl geliştirme yolunda ilerlemeleri, gerekirse bu süreci yönetebilmek için uzmanlardan destek almaları önemli.

Günlük yaşamın bir kısmını kapsayan etkinlik olarak dijital oyunları sunmak, oyun sırasında aralıklı olarak rehber olmak, gerçek yaşam sorumluluklarını yerine getirme biçimlerini dijital oyun oynayabilme ödülü veya cezası gibi kıstaslar üzerinden değerlendirmelerine zemin hazırlamamak başlıca görevleri arasında sayılabilir. Dünyaya getirdikleri çocuklar sanal dünyaya hediye etmemeleri dileği ile, hiçbir çocuk arkada kalmasın...